Voeding is een belangrijk onderdeel van het welzijn en de gezondheid van het paard. Een gebalanceerd dieet bevat voldoende energie, eiwitten, vitaminen en mineralen die ieder een belangrijke functie hebben in het lichaam. Een passend rantsoen is daarom belangrijk om aan deze dagelijkse behoeften te voldoen. Maar hoe zorg je ervoor dat het rantsoen van jouw paard aansluit op de dagelijkse voedingsbehoeften?
De Dagelijkse Voedingsbehoeften van het Paard
Ieder individueel paard heeft een dagelijkse behoefte aan een bepaalde hoeveelheid energie, eiwitten, vitaminen en mineralen. De behoeften van het paard hangen af van verschillende factoren (figuur 1). Beweging is één van de factoren die invloed heeft op de dagelijkse voedingsbehoeften van het paard. Een paard dat licht wordt gereden heeft een lagere behoefte aan voedingsstoffen, om het lichaam te onderhouden, in vergelijking tot een paard dat vaker intensief beweegt 1. Leeftijd heeft ook een invloed op de behoeften 2. Een jong paard heeft een hogere behoeften aan eiwitten en mineralen die belangrijk zijn voor de groei van het lichaam en de spieren in vergelijking tot een volwassen paard dat al volledig is uitgegroeid. Het is daarom belangrijk om met regelmaat na te gaan of het rantsoen aansluit op de behoeften van het paard, omdat deze factoren ook kunnen veranderen.
Figuur 1: De factoren die effect hebben op de behoeften van het paard
Body Condition Score (BCS)
De nutriënt behoeften van het paard worden berekend aan de hand van het (gewenste) lichaamsgewicht van het paard. Het lichaamsgewicht is daarom ook een belangrijke factor die invloed heeft op de dagelijkse behoeften van het paard 3. Door middel van de body condition score (BCS) wordt het lichaamsgewicht van het paard geschat en gemonitord. Daarnaast geeft de BCS aan of het rantsoen voldoende energie bevat en is hierdoor een goede maatstaf om te gebruiken. Bij een lage BCS krijgt het paard onvoldoende energie binnen via het rantsoen. Een te hoge BCS geeft aan dat het rantsoen overtollig veel energie bevat wat het lichaam vervolgens opslaat in de vorm van vetweefsel. Het is dus belangrijk om het lichaamsgewicht door middel van de BCS in de gaten te houden en het rantsoen aan te passen wanneer nodig. Voor meer informatie over het lichaamsgewicht, de BCS en het rantsoen bekijk de blog “Het Managen en Onderhouden van het Lichaamsgewicht van het Paard”.
De Basis van het Rantsoen: Ruwvoer
De basis van het rantsoen is ruwvoer. Paarden zijn van nature graasdieren en grazen ongeveer 14 tot 16 uur per dag 4. Het is dus van belang dat het paard gedurende de dag toegang heeft tot voldoende ruwvoer om ditzelfde gedrag uit te kunnen voeren. Ruwvoer is onder andere ook belangrijk voor de gezondheid van het spijsverteringsstelsel, met name de darmen. Tevens is het ook essentieel voor de gezondheid van de maag en wordt het aangeraden om een paard niet langer dan 4 tot 6 uur geen toegang te geven tot ruwvoer 5. Wanneer het paard te lang geen toegang heeft tot ruwvoer kan dit resulteren het ontstaan van maagzweren (Zie blog: Maagzweren bij Paarden: Oorzaken, Behandeling, Preventie en de Rol van Goede Voeding). Daarnaast neemt het paard ongeveer 60 tot 70% van de totale dagelijkse energie op uit ruwvoer. De vuistregel die wordt gehanteerd is minimaal 1,5% van het lichaamsgewicht van het paard in kilogram ruwvoer. Voor een paard van 600kg betekent dit dus dat hij of zij minimaal 9 kg ruwvoer per dag moet krijgen. Er zijn verschillende soorten ruwvoer en de kwaliteit en hoeveelheid nutriënten verschilt per soort of pak ruwvoer. Door middel van een ruwvoeranalyse wordt gekeken naar de nutriënten die het ruwvoer bevat. Ruwvoer bevat vaak te weinig vitaminen en mineralen om aan de behoeften van het paard te voldoen, daarom wordt er naast ruwvoer gebruik gemaakt van krachtvoer en supplementen. Een ruwvoeranalyse geeft tevens meer inzicht over de hoeveelheid voedingsstoffen die het bevat waardoor je preciezer een rantsoen kan samenstellen op basis van de behoeften van het paard.
Verschillende Soorten Voer
Er zijn verschillende soorten voer waaruit wordt gekozen om het rantsoen van het paard samen te stellen. Onder ruwvoer valt bijvoorbeeld hooi, kuil, luzerne en gras. De keuze voor het type ruwvoer dat je je paard voert hangt af van verschillende factoren. Het grootste verschil tussen hooi en kuil is de duur van het drogen van het gras nadat het gemaaid wordt. Daarnaast wordt kuil verpakt in plastic. Het droge stof gehalte van hooi is ook hoger dan dat van kuil. Als je paard gevoelig is voor stof, is het daarom beter om te kiezen voor kuil. Gras is een type ruwvoer waar paarden voornamelijk in de lente en zomer toegang tot hebben. Gras bevat meer voedingsstoffen in vergelijking tot de andere typen ruwvoer. Het kan echter ook meer suiker (fructaan) bevatten waardoor het voor sommige paarden niet altijd geschikt is. Het managen van de grasinname en rekening houden met het fructaangehalte in het gras is daarom van belang (Het Reguleren van de Grasinname van het Paard).
Daarnaast zijn er ook verschillende soorten krachtvoer zoals bijvoorbeeld muesli en brokken. De samenstelling van het krachtvoer hangt af van het voerdoel en de hoeveelheid inspanning die het paard levert. Er is krachtvoer dat speciaal geformuleerd wordt voor recreatief gereden paarden en bevat hierdoor minder energie, eiwitten, vitaminen en mineralen. Daarnaast is er ook krachtvoer wat bedoeld is voor sportpaarden en dus meer voedingsstoffen bevat om aan deze behoeften van het paard te voldoen. Ook zijn er krachtvoeders die geproduceerd zijn voor drachtige of lacterende merries of jonge groeiende veulens.
Supplementen worden aan het rantsoen van het paard toegevoegd ter ondersteuning van het lichaam door middel van ingrediënten die het rantsoen niet, of niet voldoende biedt om het lichaam extra ondersteuning te bieden. Er zijn verschillende soorten supplementen die ieder een andere soort ondersteuning bieden aan het paard. Zo kan een vitaminen en mineralen supplement bijvoorbeeld worden gebruikt om een ruwvoer rantsoen aan te vullen, omdat dit onvoldoende vitaminen en mineralen bevat om te voldoen aan de behoeften van het paard. Deze supplementen bevatten geen extra energie waardoor dit geschikt is voor paarden die weinig intensief bewegen en voldoende energie en eiwitten binnen krijgen via het ruwvoer. Daarnaast zijn er ook supplementen die de pezen en gewrichten, het spijsverteringsstelsel, de hoeven of het immuunsysteem van het paard ondersteunen.
Waarom is een Passend Rantsoen Belangrijk?
De voedingsstoffen in het rantsoen van het paard hebben ieder een belangrijke functie in het lichaam. Energie wordt gebruikt voor het onderhouden van het lichaam, verschillende metabolische processen en wordt gebruikt als brandstof tijdens intensieve inspanning. Eiwitten zijn belangrijk voor de groei van het lichaam en een gezonde en sterke spiermassa. Daarnaast hebben vitaminen en mineralen ieder ook een belangrijke functie in het lichaam. Er is een bepaalde hoeveelheid van deze nutriënten nodig zodat ze een functie uit kunnen voeren in het lichaam. Te weinig of te veel van deze voedingsstoffen kan daarom invloed hebben op de gezondheid van het paard. Ieder individueel paard is anders en heeft een andere voedingsbehoeften waardoor het ook belangrijk is om voor ieder paard een passend rantsoen op te stellen.
Als je het lastig vindt om een rantsoen op te stellen of je weet niet zeker of het rantsoen aansluit op de behoeften van je paard, schakel dan een nutritionist in die jou advies geeft en je helpt bij het opstellen van een passend rantsoen.
Referenties
1. Ellis, A.D. (2013) Chapter 5 - Energy systems and requirements. In: Geor, R.J., Harris, P.A., & Coenen, M., (Eds.). Equine Applied and Clinical Nutrition. Saunders Elsevier: China.
2. Siciliano, P.D. (2002) Nutrition and feeding of the geriatric horse. Veterinary Clinics of North America: Equine Practice, 18(3):491-508.
3. Dunnett, C.E. (2013) Chapter 23 - Ration evaluation and formulation. In: Geor, R.J., Harris, P.A., & Coenen, M., (Eds.). Equine Applied and Clinical Nutrition. Saunders Elsevier: China.
4. Krishona, L., Siciliano, P.D., Sheaffer, C.C., McIntosh, B., Swinkler, A.M., Williams, C.A. (2017) A Review of Equine Grazing Research Methodologies. Journal of Equine Veterinary Science, 51:92-104.
5. Luthersson, N., Nielsen, K.H., Harris, P., Parkin, T.D.H. (2009) Risk factors associated with equine gastric ulceration syndrome (EGUS) in 201 horses in Denmark. Equine Veterinary Journal, 41(7):625-630.
Opmerkingen