De meeste paarden hebben niet het gehele jaar door toegang tot een grasweide en staan tijdens de herfst en winter buiten op een zandpaddock. Onbewust of bewust neemt het paard hierdoor zand op. Als het paard grote hoeveelheden zand binnenkrijgt kan dit gaan ophopen in de darmen van het paard. Dit kan leiden tot gezondheidsproblemen zoals zandkoliek. Het is daarom van belang om paarden gedurende de herfst en winter periode de juiste ondersteuning te bieden en gezondheidsproblemen door zandophoping in de darmen te voorkomen.
Onbewust en Bewust Zand Eten
Het eten van zand komt regelmatig voor bij paarden. Voornamelijk tijdens de herfst en winter periode, wanneer paarden op een zandpaddock buiten staan, is het mogelijk dat paarden onbewust of bewust zand eten. Door bijvoorbeeld voer direct van een zandigere bodem te eten krijgen paarden onbewust zand binnen. Paarden die op een kalere grasweide staan kunnen ook onbewust zand opnemen doordat het gras korter is en het paard hierdoor sneller gras eet waar zand aan blijft kleven 1. Daarnaast eten paarden soms ook bewust zand. De reden dat paarden bewust zand eten is nog onbekend, maar men denkt dat dit komt door een vitaminen en mineralen tekort 2. Zand bevat namelijk mineralen zoals Silicium en Magnesium. Deze reden is echter nog niet wetenschappelijk onderbouwd en meningen zijn verdeeld over de oorzaak van het bewust eten van zand. Bewust zand eten kan tevens ook komen wegens verveling in de paddock wanneer het paard bijvoorbeeld te weinig toegang heeft tot ruwvoer.
Zand Koliek
Het eten van kleine hoeveelheden zand is echter geen probleem voor het spijsverteringsstelsel. Kleine hoeveelheden passeren het spijsverteringsstelsel en kunnen via de ontlasting worden afgevoerd. Maar als het paard vaker grotere hoeveelheden zand binnenkrijgt bestaat de kans dat dit op gaat hopen in de darmen van het paard 3. Zand wat in de darmen terecht komt, zorgt daarnaast voor irritatie van de darm en darmwand waardoor de motiliteit en de functie van de darmen negatief wordt beïnvloedt 4. Irritatie van de darmwand leidt ertoe dat voedingsstoffen minder goed worden opgenomen wat ervoor zorgt dat het lichaam onvoldoende essentiële nutriënten ter beschikking heeft en zelfs kan vermageren 4. Ophoping van een grotere hoeveelheid zand in de darmen zorgt ook voor andere gezondheidsproblemen zoals bijvoorbeeld diarree 5. Daarnaast is het mogelijk dat zand ophoping koliek veroorzaakt waarbij dit kan variëren van milde tot ernstige koliek, afhankelijk van de mate van ophoping in de darmen 5. Bij verschijnselen van koliek is het belangrijk om de dierenarts in te schakelen zodat de dierenarts een diagnose kan vaststellen en een behandeling uit kan voeren. Symptomen van zandkoliek zijn diarree, vermagering, onrustig gedrag, koorts en verminderde eetlust 4.
Mest Testen op Zand
Bij klachten en verschijnselen van koliek is het belangrijk om de dierenarts in te schakelen. Als je paard geen klachten heeft maar gedurende de herfst en winter periode wel op een zandgrond staat of als je ziet dat je paard zand opneemt, kan een mest test worden uitgevoerd 6. Door het uitvoeren van deze test krijg je een inschatting of er zand in de darmen van het paard zit wat een ophoping kan veroorzaken. Voor deze test wordt mest van het paard gemengd met water in een doorzichtige plastic handschoen. Zand zakt naar de onderkant van de handschoen waardoor je in kunt schatten of er zand zit in het spijsverteringsstelsel van het paard. Echter toont onderzoek aan dat deze methode niet altijd betrouwbaar is en wanneer er geen zand in de handschoen zichtbaar is, het toch mogelijk is dat er zand in de darmen van het paard zit 7. Het is daarom vooral belangrijk om ophoping van zand in het spijsverteringsstelsel te voorkomen.
Preventie en Psyllium Vezels
Zoals eerder benoemd veroorzaakt de ophoping van zand gezondheidsproblemen in het spijsverteringsstelsel. Tijdens de periode dat paarden buiten komen op zandpaddocks is het daarom van belang om ophoping van zand in de darmen te voorkomen.
Onbewuste zand opname wordt voorkomen door ervoor te zorgen dat het paard geen voer van een zanderige grond af eet. Denk hierbij aan het plaatsen van hooinetten in de paddock of voerbakken zodat er zo min mogelijk ruwvoer en krachtvoer van de grond wordt gegeten 5. Bij bewuste opname van zand kan ervoor worden gekozen om mineralen blokken of emmers in de paddock te plaatsen zodat als het paard hier behoefte aan heeft er gebruik van kan maken. Daarnaast is het belangrijk om het paard van voldoende ruwvoer, in hooizakken of ruiven, te voorzien gedurende de dag zodat verveling of de behoefte om opzoek te gaan naar andere soorten voer wordt voorkomen 8. Als je paarden van minder energie wilt voorzien maar wel voldoende ruwvoer wilt bieden is het aan te raden om het paard te voorzien van ruwvoer dat weinig energie en suikers bevat.
Voldoende vezels dragen bij aan gezonde en goed werkende darmen van het paard. Het paard voorzien van voldoende kwalitatief ruwvoer zorgt daarom ook voor de preventie van zandophoping in de darmen. Daarnaast wordt er, ter preventie, gebruik gemaakt van Psyllium Vezels. Psyllium Vezels zijn vezels afkomstig van de Plantago Ovato plant 9. Wanneer Psyllium Vezels in contact komen met vocht vormt het een volumineuze gelei die de peristaltische bewegingen van de darmen stimuleert waardoor zand regelmatig wordt afgevoerd en dit bijdraagt aan de preventie van ophoping in de darmen 10. Deze vezels worden ook als vorm van behandeling gebruikt door dierenartsen bij paarden met zandkoliek 10.
Onderzoek toont aan dat het supplementeren van Psyllium Vezels de hoeveelheid zand in de darmen significant vermindert en heeft hierdoor een positief effect op de gezondheid en werking van het spijsverteringsstelsel van het paard 11. Landes et al. (2008) onderzocht het effect van Probiotica, Prebiotica en Psyllium Vezels op de ophoping van zand in de darmen van klinisch gezonde paarden. Pre en Probiotica worden beiden ingezet ter ondersteuning van de darmen en de darmflora. Resultaten toonde aan dat de combinatie van Psyllium Vezels met Pre en Probiotica de hoeveelheid zand in het spijsverteringsstelsel al na vier dagen supplementatie significant minderde.
Synovium Sand-Oil 369 is een supplement, in brokvorm, wat naast Psyllium Vezels ook Omega Oliën bevat. De Omega Oliën bevorderen het zwelvermogen van de Psyllium vezels waardoor het positieve effect wordt versterkt 9. Door de combinatie van de Omega Oliën en Psyllium vezels is er een lagere hoeveelheid Psyllium vezels nodig om de nodige ondersteuning te bieden. Vanwege de brokvorm neemt het paard ook gemakkelijker de volledige dosering op waardoor het product efficiënt en effectief werkt. Ter preventie is het aan te raden om maandelijks een week lang het supplement aan het rantsoen van het paard toe te voegen. Bij ophoping van zand in de darmen is het aan te raden om een maand lang het supplement te voeren.
In conclusie is het belangrijk om gedurende de periode dat paarden op een zandpaddock buiten komen ervoor te zorgen dat ophoping van zand in de darmen wordt voorkomen. Kleine hoeveelheden is geen probleem, maar als het paard voor een langere periode grotere hoeveelheden binnenkrijgt kan dit voor gezondheidsproblemen zorgen. Ter preventie zijn vezels belangrijk vanuit het ruwvoer en kunnen Psyllium Vezels worden gesupplementeerd ter ondersteuning van het spijsverteringsstelsel en om zand ophoping te voorkomen.
Referenties
Ciesla, A., Ignor, J., Przybylowicz, N., Pikula, I. (2011) Preliminary Researches on Sand Accumulation in the Alimentary Canal of Recreational Riding Horses. Acta Scientiarum Polonorum Zootechnica, 10(2):2.
McGreevy, P.D., Hawson, L.A., Habermann, T.C., Cattle, S.R. (2001) Geophagia in horses: a short note on 13 cases. Applied Animal Behaviour Science, 71:119-125.
Arbaga, A., Hassan, H., Kasem, M., Kamr, A. (2024) Ultrasonography as an Accurate Tool for the Diagnosis of Equine Sand Colic with Special Reference to Hematological and Biochemical Alterations. Journal of Current Veterinary Research, 6(2):168-176.
Kendall, A., Ley, C., Egenvall, A., Bröjer, J. (2008) Radiographic parameters for diagnosing sand colic in horses. Acta Veterinaria Scandinavica, 50(17):1-6.
Karadima, V., Billi, T., Tyrnenopoulou, P., Diakakis, N. (2021) Sand colic: A retrospective study of 6 cases. Journal of the Hellenic Veterinary Medical Society, 72(2):2843-2850.
Kilcoyne, I., Dechant, J.E., Spier, S.J., Spriet, M., Nieto, J.E. (2017) Clinical findings and management of 153 horses with large colon sand accumulations. Veterinary Surgery, 46(6):860-867.
Niinistö, K., Sykes, W. (2021) Diagnosis and management of sand enteropathy in the horse. Equine Veterinary Education, 34(11):600-606.
Husted, L., Andersen, M.S., Borggaard, O.K., Houe, H., Olsen, S.N. (2005) Risk factors for faecal sand excretion in Icelandic horses. Equine Veterinary Journal, 37(4):351-355.
Hotwagner, K., Iben, C. (2008) Evacuation of sand from the equine intestine with mineral oil, with and without psyllium. Journal of Animal Physiology and Animal Nutrition, 92(1):86-91.
Mienaltowski, M.J., Belt, A., Henderson, J.D., Boyd, T.N., Marter, N., Maga, E.A., DePeters, E.J. (2020) Psyllium supplementation is associated with changes in the fecal microbiota of horses. BMC Research Notes, 13(459):1-6.
Landes, A.D., Hassel, D., Funk, J.D., Hill, A. (2008) Fecal Sand Clearance Is Enhanced with a Product Combining Probiotics, Prebiotics, and Psyllium in Clinically Normal Horses. Journal of Equine Veterinary Science. 28(3):79-84.
Comments